"Εθνική Αντίσταση 1941-44: Ο παράνομος τύπος στη Β. Ελλάδα"

"Εθνική Αντίσταση 1941-44: Ο παράνομος τύπος στη Β. Ελλάδα" Η έκθεση του Μορφωτικού Ιδρύματος της ΕΣΗΕΜ- Θ «Εθνική Αντίσταση 1941-44 - Ο παράνομος τύπος στη Β. Ελλάδα» εγκαινιάζεται το Σάββατο στις 19.00 στα γραφεία του Ιδρύματος, στην οδό Μοργκεντάου 1. Τα εγκαίνια της έκθεσης θα τελέσει ο Πρόεδρος της Βουλής των Ελλήνων Δ. Σιούφας, ενώ μεταξύ άλλων θα παραστούν και σημαντικές προσωπικότητες εκείνης της περιόδου.Σε συνέντευξη τύπου που δόθηκε το μεσημέρι αναφέρθηκαν ενδεικτικά, δύο «θρυλικά» πρόσωπα της αντίστασης τα οποία θα παραβρεθούν στα εγκαίνια. Ο καπετάν Χείμμαρος, καπετάνιος του ΕΛΑΣ, γνωστός για τη δράση του στη Β. Ελλάδα και η Τιτίκα Γκελντή, η 16χρονη τότε αντάρτισσα, το πρόσωπο της οποίας αποτυπώθηκε στη θρυλική φωτογραφία που έκανε το γύρο του κόσμου και έγινε σύμβολο της Εθνικής Αντίστασης. Στη διάρκεια της συνέντευξης τύπου ο πρόεδρος του Μορφωτικού Ιδρύματος και της ΕΣΗΕΜ-Θ Μάκης Βοϊτσίδης ευχαρίστησε τους συντελεστές της Έκθεσης και αναφέρθηκε στην ιδιαιτέρως στη σημαντικότατη συμβολή για την πραγματοποίηση της, των προσωπικών αρχείων των δημοσιογράφων, μελετητών και συγγραφέων βιβλίων που αναφέρονται σε εκείνη την εποχή, Μανώλη Κανδυλάκη και Σπύρου Κουζινόπουλου. Όπως ανέφεραν οι υπεύθυνοι της διοργάνωσης, κατά τη διάρκεια της κατοχής είχαν εκδοθεί 167 εφημερίδες στη Μακεδονία και Θράκη, ενώ στην ευρύτερη περιοχή της Θεσσαλονίκης κυκλοφόρησαν πάνω από 100. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι στην κατοχή, τυπώθηκαν μυστικά σε παράνομα τυπογραφεία, κατά κύριο λόγο με τη χρήση πολυγράφου, 58 εφημερίδες στη Θεσσαλονίκη, 11 στα Γρεβενά και την Ημαθία, 15 στην Καστοριά , 9 στο Κιλκίς , 31 στην Κοζάνη , 16 στην Πέλλα, 11 στην Πιερία και στις Σέρρες, 3 στη Δράμα και στη Χαλκιδική, 16 στη φλώρινα , 8 στον Εβρο, 4 στην Ξάνθη και 2 στη Ροδόπη. «Ελευθερία» και «Λαϊκή Φωνή», «Λαοκρατία» και «Αντάρτης», «Έφοδος» και «Αγώνας» και πλήθος άλλες, προσπαθούσαν να ανυψώσουν το ηθικό και να τονώσουν το φρόνημα του λαού. Όλα αυτά υπό το φόβο της σύλληψης και της άμεσης εκτέλεσης της ποινής του θανάτου για την κατοχή έστω και λίγων γραμμαρίων πυρίτιδας, ή για παράνομο τυπογραφικό υλικό. Αποφάσεις της γερμανικής διοίκησης, όπως και φύλλα της δοσίλογης εφημερίδας «Νέα Ευρώπη» παρουσιάζονται στην κεντρική προθήκη της Έκθεσης. Χαρακτηριστικό της συνωμοτικότητας που επικρατούσε και των δύσκολων συνθηκών εκτύπωσης και διακίνησης έντυπου υλικού είναι το έκθεμα η «ζυγαριά» που προβάλλεται σε προθήκη της έκθεσης. Αγωνιστές τοποθετούσαν προκηρύξεις και παράνομο υλικό στην μιας άκρη μιας οικοδομικής σανίδας, που χρησίμευε ως αυτοσχέδια ζυγαριά στερεωμένη σε τοίχους και στην άλλη άκρη της τοποθετούσαν ένα τρύπιο τενεκεδάκι με νερό. Όταν το νερό έτρεχε όλο, η «ζυγαριά» έγερνε και σκορπούσε στο δρόμο της προκηρύξεις, ενώ ο αγωνιστής είχε προλάβει να απομακρυνθεί. «Αναφερόμαστε ουσιαστικά σε παράνομο τύπο αν και αυτός ήταν απολύτως νόμιμος. Παράνομοι ήταν οι κατακτητές. Αν θέλουμε να ακριβολογήσουμε θα λέγαμε μυστικός τύπος. Διότι αυτό ήταν» δήλωσε μεταξύ άλλων ο δημοσιογράφος Χρήστος Ζαφείρης, o αντιπρόεδρος του Μορφωτικού Ιδρύματος της ΕΣΗΕΜ-Θ. Ο ρόλος της «Ελευθερίας» Στην σημαντικότατη για τις μετέπειτα εξελίξεις συγκρότηση της αντιστασιακής οργάνωσης «Ελευθερία», τον Μάιο του ’41 στη Θεσσαλονίκη, ένα μόλις μήνα μετά την Γερμανική εισβολή, αναφέρθηκε ο διευθυντής του Μακεδονικού Πρακτορείου Ειδήσεων Σπύρος Κουζινόπουλος, συγγραφέας του βιβλίου «Ελευθερία. Η άγνωστη ιστορία της πρώτης παράνομης οργάνωσης και εφημερίδας της κατοχής». «Η Θεσσαλονίκη είχε το προνόμιο να εμφανιστεί εδώ, η πρώτη σε ολόκληρη την κατεχόμενη από τους ναζί Ευρώπη αντιστασιακή οργάνωση η «Ελευθερία», αποτελούμενη από στελέχη όλων των κομμάτων, με πρωτοβουλία του ΚΚΕ, πριν ακόμη εμφανιστούν στο προσκήνιο οι πανελλήνιες αντιστασιακές οργανώσεις. Ένα μήνα μετά, στα τέλη Ιουνίου 1941, εκδόθηκε το πρώτο φύλλο της «Ελευθερίας». Εκεί στον κήπο του ανθοκόμου Μορφόπουλου, στην Ξηροκρήνη, σε ένα υπόγειο, ο Γιάννης Κανάκης μαζί με τρεις τυπογράφους, «θαμμένοι-ζωντανοί» για τρία χρόνια, εξέδιδαν την εφημερίδα, που αποτέλεσε και το πρώτο κάλεσμα για αντίσταση στην κατεχόμενη Ελλάδα και αργότερα μετατράπηκε σε όργανο του ΕΑΜ Μακεδονίας". Όπως τόνισε ο κ. Κουζινόπουλος, δεν ήταν τυχαίο το γεγονός ότι οι περισσότερες εφημερίδες της περιόδου αυτής εντοπίζονται στη Β. Ελλάδα, καθώς είχε ήδη αναπτυχθεί ένα ισχυρό κίνημα αντίστασης με οργανώσεις όπως ο «Αθ. Διάκος», ο «Οδυσσέας Ανδρούτσος» και είχαν επισυμβεί τα ολοκαυτώματα των Γερμανών στο Μεσόβουνο της Κοζάνης και την Αμφίπολη των Σερρών και τη Δράμα. Η Εκθεση του Μορφωτικού Ιδρύματος θα διαρκέσει ως τα τέλη Ιανουαρίου. Οι διοργανωτές προσβλέπουν ακόμη μεγαλύτερη διεύρυνση της συλλογής μετά την ολοκλήρωση της από επισκέπτες -μάρτυρες ή πρωταγωνιστές της περιόδου, που θα ενδιαφερθούν να διαθέσουν τα αρχεία τους για ιστορική καταγραφή και μελέτη. Μορφωτικό Ίδρυμα Ένωσης Συντακτών Ημερησίων Εφημερίδων Μακεδονίας - Θράκης, Εθνική Αντίσταση 1941-1944: Ο παράνομος Τύπος στη Βόρεια Ελλάδα. Η Έκθεση Ντοκουμέντων - Τα Πρακτικά της Ημερίδας. Από τα περιεχόμενα: Τασούλα Βερβενιώτη, Μια προσπάθεια ανίχνευσις του ΕΑΜικού αντιστασιακού Τύπου και των γεγονότων στη Μακεδονία * Σπύρος Κουζινόπουλος, Ο μυστικός Τύπος της Αντίστασης στη Μακεδονία (1941-44) και η εφημερίδα Ελευθερία * Βάιος Καλογριάς, Ο μυστικός Τύπος των εθνικιστών αντιστασιακών οργανώσεων στη Μακεδονία (1941-1944) * Τάσος Χατζηαναστασίου, Το Ζιζάνιο: Μια σατιρική εφημερίδα στα βουνά της βουλγαροκρατούμενης Μακεδονίας * Στράτος Δορδανάς, "Ο εχθρός με την πένα": Η δίκη των δημοσιογράφων της Νέας Ευρώπης και Απογευματινής * Θανάσης Καλλιανώτης, Ο Τύπος της Δυτικής Μακεδονίας (1941-1944), Θεσσαλονίκη, 2009, σ.213, 4ο